Tekst: Jan-Willem Wesselink, Future City Foundation
We waren in Tallinn en Helsinki om te leren van hun smartcityaanpak. Samen met 27 wethouders en strategen, van de G40 en onze City Deals, volgden we drie dagen een intensief programma waarin overheden, bedrijfsleven en kennisinstellingen werden bezocht. In komende weken gaan we dieper in op de lessen die we leerden, maar eerst een samenvatting: over kennis, visie en ondernemingsgeest als basis onder het succes rond de Finse Golf.
Kennis
Totdat Estland onafhankelijk werd in 1991, was het hét computercentrum van de Sovjetunie. Waardoor er bovengemiddeld veel whizkids en techs in het land woonden en die begrepen de werking en de potentie van technologie. Wie die kennis als basis heeft, maakt andere keuzes. Vanaf de dag van de onafhankelijkheid zag Estland daardoor de potentie in het internet, omdat het begreep wat het zag.
Maar ook in Finland was kennis de basis. In Helsinki werd in de Aalto Universiteit gewerkt aan de vraag hoe we data kunnen inzetten om inwoners te betrekken bij beleidsvorming. Professor Marketta Kyttä vertelde dat ze een droom had om de harde data uit de fysieke ruimte te combineren met de meningen van inwoners. En dat lukte, doordat ze de kennis in huis had om er heel veel onderzoek naar te doen.
Visie
Over de nu zo geroemde e-Identity (waarbij elke inwoner van Estland via één pas, toegang heeft tot alle data en diensten van de overheid, maar ook tot het patiëntendossier en tot aangesloten bedrijven) was aanvankelijk niet iedereen enthousiast. Een dure ruitenkrabber noemden de Esten het volgens Madis Rallman, business engagement manager bij e-Estonia. Het leidde tot de val het kabinet dat het pasje invoerde, maar niet tot een andere digitaliseringspolitiek in het land, want latere regeringen gingen door op de ingeslagen weg. Kijk hier maar waar dat toe heeft geleid. En oh ja, het meeste is gewoon open source. Nog een voorbeeld: in Luxemburg staat een serverpark, met de status heeft van een ambassade, waar de Estse regering een backup van de belangrijkste data heeft opgeslagen, voor het geval de Russen hun land zouden binnenvallen. Dat vonden veel Esten tien jaar geleden zelf ook wat overdreven. Nu niet meer.
Ondernemingsgeest
Forum Virium bouwt aan een slim en duurzaam Helsinki. Maija Bergström vertelde ons over de projecten en de aanpak. Maar het echte slimme zit in het businessmodel van Forum Virium zelf. De nonprofitorganisatie is weliswaar eigendom van de gemeente, maar moet zijn eigen broek ophouden. Dat doet het door het binnenhalen van Europese subsidies, waar de gemeente dan weer aan meedoet. Het resultaat is ondernemerschap, want als ze Forum Virium geen funding binnenhalen, is er geen werk.
In Tallinn zit de ondernemingsgeest gewoon in de gemeente zelf. De afdeling Ruimtelijke ordening en ontwerp probeert graag nieuwe tools uit als UrbanistAI en Maptionnaire. Om te leren hoe die breed ingezet kunnen worden. Afdelingshoofd Kaidi Põldoja en haar collega’s denken vanuit kansen en minimaliseren de gevaren. Al lerend van en met startups worden stappen gezet.
De startups die we spreken roemen op hun beurt de open houding van de overheid. De stad, zowel Tallinn als een Helsinki, is een testomgeving. Niet altijd overal, maar er kan veel. Maar het echte ondernemerschap vonden we bij Silver Kelk, Head Of (Business/Innovation) Development bij vastgoedbedrijf Mainor die van businesspark Ülemiste een ecoysteem maakt en daar geld mee verdient. Dat klonk prachtig, maar we begrepen het pas echt toen hij insprong voor een uitgevallen startup en haar bedrijf net zo goed verkocht als dat van hemzelf. Dat is pas onderdeel zijn van een ecosysteem.
