Toen de film Oppenheimer net uit was, werd de uitvinding van de atoombom toen, vergeleken met die van Ai nu: een onberekenbare techniek waarvan we de impact niet kunnen overzien. Dat komt het best naar voren in de scène over de Trinity-test, de eerste succesvolle atoombomexplosie in de woestijn van New Mexico op 16 juli 1945. Tijdens de voorbereidingen van de test besprak Oppenheimer met collega-wetenschappers de theoretische mogelijkheid dat de ontploffing een kettingreactie zou kunnen veroorzaken, die de atmosfeer zou kunnen ontsteken en zo de hele aarde zou vernietigen. Een minieme kans, maar toch… Hetzelfde zou gelden voor voor Ai vonden verschillende deskundigen. Die vergelijking is op het eerste gezicht niet zo gek. Want we weten domweg niet precies wat de impact van Ai is. Niet omdat we de techniek niet kunnen begrijpen, want dat kunnen we wel. Maar vooral omdat we de maatschappelijke gevolgen daarvan niet helemaal kunnen overzien.
Daarmee houdt de vergelijking met de atoombom dan ook direct op, want Ai zal de atmosfeer niet ontsteken. De wereld vergaat niet letterlijk. Maar voor veel mensen zal het wel zo voelen. Want nu al zet generatieve Ai het werk van steeds meer mensen onder druk. Tekstschrijvers, vertalers, programmeurs, in tal van banen neemt Ai werk over. En ja, dat geldt ook voor de ruimtelijke sector. Gis-specialisten bijvoorbeeld, een baan die nog maar net bestaat en nu al weer verdwijnt. Door de komst van Ai kan iedereen met Gis omgaan.
Nu verdwijnen er altijd banen en komen er nieuwe bij en is Ai ook maar een tool. Maar wat doet het met je zelfbeeld als je je werk als vertaler, of tekstschrijver of Gis-specialist heel leuk vindt en je ziet nu dat een computer dat net zo goed kan als jij zelf? Wie ben je dan nog?
Nog groter is de impact op onze democratische samenleving. Want we kunnen oplossingen ontwikkelen die de werking van democratische processen versterken of juist verzwakken. Doordat we bijvoorbeeld bestuurders kunnen klonen of heel snel grote hoeveelheden data kunnen analyseren. Technisch niet ingewikkeld, maar de impact is enorm.
Daarom moeten we bij de ontwikkeling van Ai-oplossingen heel goed nadenken over de impact van die oplossing. En dan gaat het niet over de technische, maar de maatschappelijke impact. Daar gaat de Ai-act bij helpen, maar laten we die vooral naleven vanuit de geest van de wet. Door bij alles wat we ontwikkelen, stap voor stap, na te denken wat de impact echt is. En of we op die manier wel ons doel halen.
Jan-Willem Wesselink
Programmamanager Slimme Stad en Ai bij ELBA\REC
